Tại hội nghị trực tuyến thúc đẩy lưu thông, tiêu thụ nông sản ngày 13/9, Phó thủ tướng Lê Văn Thành dẫn ví dụ Cần Thơ ra quy định xe chở hàng phải "sang xe, đổi tài xế", để cho thấy, cùng một quy định phòng, chống dịch nhưng có địa phương làm tốt, có nơi máy móc, gây cản trở sản xuất, lưu thông hàng hoá.

"Xe chở mấy trăm con lợn, hàng nghìn con gà mà sang tải thì doanh nghiệp làm sao sống nổi. Có địa phương cứng nhắc đến mức người ta chở con giống về thả, để tái đàn mà cũng không cho vào", Phó thủ tướng nói và yêu cầu các địa phương rút kinh nghiệm sâu sắc việc này.

Ông cho rằng việc điều hành của một số địa phương còn thiếu sâu sát, cứng nhắc, chưa kịp thời, dẫn tới ùn tắc, ứ đọng trong sản xuất, lưu thông hàng hóa. Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo, yêu cầu bảo đảm không đứt gãy trong sản xuất, lưu thông nhưng thực tế vẫn có địa phương vận dụng máy móc, dẫn tới ách tắc.

Lãnh đạo Chính phủ dứt khoát rằng, các địa phương không được ban hành thêm các quy trình, thủ tục, giấy phép gây khó khăn, cản trở lưu thông hàng hóa. Không quy định việc sang tải mà kiểm tra chặt chẽ điểm đi, điểm đến và có cách quản lý F0 nếu lái xe dương tính. Tuyệt đối bảo đảm không để dịch bệnh lây lan qua hệ thống lưu thông hàng hóa.

Ông giao Bộ Giao thông Vận tải nắm bắt tình hình, các khu vực, cảng mà có vấn đề cần cử cán bộ trực tiếp xuống làm việc với tỉnh. "Nếu để xảy ra tình trạng ùn tắc hay ban hành thêm các chính sách khác thì Bộ Giao thông Vận tải phải chịu trách nhiệm", Phó thủ tướng nêu rõ.

Phó thủ tướng Lê Văn Thành chủ trì hội nghị trực tuyến thúc đẩy lưu thông, tiêu thụ nông sản trong bối cảnh phòng, chống Covid-19, ngày 13/9. Ảnh: VGP

Thách thức lớn trong xuất khẩu nông sản

Tại hội nghị trực tuyến này, nhiều ý kiến cũng nêu những khó khăn trong xuất khẩu. Năm 2021, kế hoạch xuất khẩu nông sản khoảng 44 tỷ USD, nhưng theo các bộ, ngành, địa phương, "đây là mục tiêu thách thức".

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, sản xuất nông nghiệp cơ bản chủ động được nhu cầu lương thực, thực phẩm. Nửa đầu năm xuất khẩu nông sản tăng trưởng khá, nhưng từ tháng 7 gặp khó khăn do nhiều địa phương khu vực phía Nam thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16. Điều này đã ảnh hưởng tiêu cực tới sản xuất, thu hoạch và lưu thông hàng hoá. Xuất khẩu nhiều nông sản vì thế có dấu hiệu sụt giảm, thể hiện rõ nhất trong tháng 8, ước đạt gần 3,4 tỷ USD, giảm gần 22% so với cùng kỳ 2020.

Một số ý kiến phản ánh các khó khăn trong xuất khẩu sang các thị trường, trong đó có Trung Quốc, khi hàng rào kỹ thuật về tiêu chuẩn, kiểm dịch, vệ sinh an toàn ngày càng cao. Một số quy định mới về nhập khẩu nông sản của phía Trung Quốc áp dụng từ 1/1/2022 có thể sẽ tác động đến sản xuất và tiêu thụ nông sản của Việt Nam.

Ông Hồ Tiến Thiệu, Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn cho biết, hiện chỉ có 4/12 cửa khẩu của Lạng Sơn hoạt động và đã bắt đầu có tình trạng ùn ứ trong khi lượng hàng hóa tiếp tục dồn về, tạo áp lực rất lớn cho địa phương. Chủ tịch UBND tỉnh này đề nghị các địa phương có nông sản lưu thông đến các cửa khẩu của Lạng Sơn chủ động thông báo cho doanh nghiệp để cơ cấu lại hàng hóa, tránh ùn ứ. Ông Hồ Tiến Thiệu cũng đề nghị các tỉnh hoàn thành việc tiêm vaccine cho lái xe chở nông sản để bảo đảm an toàn lưu thông, an toàn phòng chống dịch cho tỉnh Lạng Sơn.

Chủ tịch Hiệp hội Logistics Lê Duy Hiệp cho rằng, các sàn giao dịch điện tử, kênh phân phối trực tuyến là giải pháp lưu thông hàng hóa trong bối cảnh hiện nay. Ông kiến nghị các tỉnh, thành phố cần tăng cường xuất khẩu chính ngạch với Trung Quốc; thành lập trung tâm xúc tiến nông sản quốc gia để kết nối với Mỹ và EU; tổ chức, quy hoạch trung tâm logistics vùng (nhất là tại vùng đồng bằng sông Cửu Long) để kết nối lưu thông trong nội vùng thuận lợi...

Đồng tình, Thứ trưởng Công Thương Trần Quốc Khánh "giục" các thương nhân, doanh nghiệp chuyển nhanh sang xuất khẩu chính ngạch để bảo đảm tiêu thụ nông thủy sản cho nông dân.

Bên cạnh đó là tình trạng thiếu container rỗng, tăng giá cước vận tải đã tác động lớn đến xuất khẩu sang Mỹ, EU, Đông Bắc Á cũng như nhập khẩu nguyên liệu để phục vụ xuất khẩu.

Nhà máy ở vùng xanh có thể được sản xuất trở lại

Phó thủ tướng Lê Văn Thành nhìn nhận, kiểm soát được dịch bệnh để không phải kéo dài giãn cách sẽ gỡ được nút thắt, khó khăn mà các doanh nghiệp, người dân đang gặp phải hiện nay. Và trong đó, các địa phương cũng cần xây dựng phương án với doanh nghiệp.

Ông ví dụ, cùng với ưu tiên tiêm vaccine cho lực lượng sản xuất, nếu nhà máy ở vùng xanh, địa phương có kế hoạch để doanh nghiệp sản xuất trở lại với điều kiện cụ thể. Chẳng hạn, trước khi vào sản xuất, 100% công nhân phải có kết quả xét nghiệm âm tính và cho công nhân về nhà, đi lại bình thường. Định kỳ 1 tuần 2 lần thực hiện test nhanh cho công nhân, để phát hiện kịp thời F0, bảo đảm tuyệt đối an toàn. Các sở, ngành phải kiểm soát chặt chẽ việc thực hiện của doanh nghiệp.

Với sản xuất nông nghiệp, ông lưu ý các địa phương phối hợp chặt chẽ với người dân, doanh nghiệp trong xây dựng kế hoạch tổng thể về tái sản xuất nông nghiệp, trong đó, không để xảy ra nguy cơ thiếu lương thực, thực phẩm vào dịp Tết Nguyên đán.