Tại phiên thảo luận tình hình KT-XH, ngân sách nhà nước năm 2021 và những tháng đầu năm 2022, ĐB Huỳnh Thanh Phương (Tây Ninh) nói về tình trạng tham nhũng, tiêu cực vẫn còn nhức nhối, gây ảnh hưởng lớn đến phục hồi, phát triển KT-XH.
Theo ông, những tháng vừa qua, do phải tập trung vào công tác phòng, chống dịch nên tình trạng tham nhũng, tiêu cực, lợi dụng kẽ hở để "đục nước béo cò", tiếp tay cho buôn lậu xăng dầu, hàng giả, hàng lậu, thao túng thị trường trái phiếu, chứng khoán thao túng thị trường bất động sản thông qua đấu giá, nâng giá, thao túng thị trường vật tư y tế, thuốc chữa bệnh, lợi dụng truyền thông, mạng xã hội để tuyên truyền, xuyên tạc, gây tâm lý hoang mang, nhiễu loạn thị trường.
ĐB cho rằng cần tiếp tục có những biện pháp đủ mạnh nhằm ngăn chặn, đấu tranh có hiệu quả với tham nhũng, tiêu cực, làm lành mạnh hóa bộ máy quản lý nhà nước và quản lý doanh nghiệp cả ở khu vực công và khu vực tư.
Cử tri cho rằng, một trong những giải pháp hiệu quả trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đối với cán bộ, công chức, viên chức là thu nhập phải đảm bảo cuộc sống. Trong cơn đại dịch, nhiều cán bộ, công chức, viên chức lực lượng vũ trang và người lao động bị ảnh hưởng rất khó khăn trong cuộc sống nhưng chưa được quan tâm thỏa đáng.
"Thu nhập chính từ lương hàng tháng hiện nay thấp đã và đang bào mòn sự liêm sỉ, nhân phẩm và lòng tự trọng của một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức, viên chức. Cho nên tôi kiến nghị cần nhanh chóng có biện pháp hữu hiệu, thực hiện ngay lộ trình cải cách tiền lương, nâng cao thu nhập, ổn định đời sống của người lao động khu vực này.
Và cần nhận thức rằng, đây là khoản đầu tư nguồn lực con người, đầu tư cho sự phát triển là nguồn lực nội sinh quan trọng làm động lực tăng trưởng KT-XH", ông đề xuất.
Đề nghị sớm thương lượng tăng lương tối thiểu năm 2023
Theo điều tra năm 2021 của Viện Công nhân và Công đoàn cho thấy có 5% người được hỏi chỉ được ăn thịt, cá khoảng 1, 2 lần một tuần, 34% cho biết chỉ ăn thịt, cá 3 lần một tuần, 41% chỉ đủ tiền để mua một số loại thuốc cơ bản. ĐB Phạm Trọng Nghĩa (Lạng Sơn) bày tỏ: "thật xót xa khi còn nhiều người lao động không dám đi khám bệnh vì không có khả năng chi trả".
Ông cho rằng, người lao động cần phải được đãi ngộ xứng đáng, phải được đặt vào trung tâm của các chính sách để được hưởng thành quả từ sự phát triển của đất nước, của dân tộc.
Theo khảo sát của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam vào tháng 4/2022 cho thấy, chỉ có khoảng 55% người lao động có tiền lương và thu nhập đủ sống, khoảng 25% phải chi tiêu tằn tiện, 13% không đủ sống ở mức tối thiểu.
Trong 2 năm, 2020 và 2021 để chia sẻ khó khăn với cộng đồng doanh nghiệp và nền kinh tế, lương tối thiểu của người lao động tăng từ ngày 1/7/2022 theo đề xuất của Hội đồng Tiền lương quốc gia, mức lương tối thiểu này sẽ được tăng thêm 6%.
Với mức tăng 6% lương tối thiểu, vùng 1 cao nhất của nước ta sẽ là 4,68 triệu đồng tương đương với 200 USD, so sánh với các quốc gia trong khu vực thì mức lương tối thiểu này vẫn còn thấp. ĐB dẫn ví dụ Indonesia có dân số là 274 triệu người, với mức lương tối thiểu tháng ở Jakarta là 323 USD, Philippines dân số 110 triệu thì mức lương tối thiểu tối thiểu là 226 USD, Thái Lan dân số 70 triệu mức lương tối thiểu là 260 USD và dự kiến sẽ tăng lên hơn 300 USD, Malaysia dân số 33 triệu thì lương tối thiểu ở 57 thành phố lớn là 282 USD....
Từ đây, ĐB tỉnh Lạng Sơn nhận định, với mức lương tối thiểu và cơ cấu nguồn nhân lực trong khu vực như vậy thì việc tăng lương tối thiểu sẽ không tác động lớn đến lợi thế cạnh tranh của Việt Nam. Tăng lương tối thiểu một mặt cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng giảm dần các ngành, các lĩnh vực có giá trị gia tăng thấp, thâm hụt lao động cao, mặt khác, góp phần bảo đảm đời sống của người lao động và gia đình họ và đây cũng là giải pháp kích thích tiêu dùng, kích thích kinh tế.
"Công nhân lao động cũng như nguồn nhân lực là tài sản quý giá nhất của quốc gia", để bảo vệ và phát triển tài sản quý giá này ĐB đề nghị, Chính phủ chỉ đạo Hội đồng Tiền lương quốc gia sớm thương lượng tăng lương tối thiểu năm 2023 để bảo đảm mức sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ, như quy định của Bộ luật Lao động.
Người lao động làm việc không chọn ngày là người lao động yếu thế, dễ tổn thương, ít được hưởng các phúc lợi xã hội, do đó, ĐB đề nghị Chính phủ nghiên cứu điều chỉnh mức lương tối thiểu giờ phải cao hơn hẳn so với mức trung bình của lương tối thiểu tháng.
Cũng quan tâm vấn đề tăng lương tối thiểu, ĐB Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk) đồng tình với ĐB Nghĩa đã phân tích. Theo bà, hiện vẫn còn ý kiến khác nhau về phía người sử dụng lao động, nhất là đối với nhóm doanh nghiệp thâm dụng nhiều lao động sẽ chịu tác động lớn khi điều chỉnh tiền lương vì chi phí đi kèm tăng lên không hề nhỏ.
Thực tế, có những doanh nghiệp sử dụng tới 45.000 lao động, chưa kể số doanh nghiệp sử dụng khoảng 10.000 lao động trên cả nước hiện cũng rất nhiều. "Tuy vậy, người lao động ủng hộ, đón chờ quyết định việc tăng lương tối thiểu từ ngày 1/7/2022. Họ cho rằng, trong thời gian qua người lao động đã chia sẻ rất nhiều với doanh nghiệp, nhất là trong thời gian dịch bệnh, họ phải làm việc 3 tại chỗ, đồng ý tăng thời giờ làm thêm", bà phân tích.
Trước năm 2020, theo thông lệ, việc tăng lương tối thiểu vùng được điều chỉnh từ ngày 1/1 hàng năm, tiền lương tối thiểu của người lao động thường được tăng mỗi năm từ 5-7% nhưng trong 2 năm 2020, 2021 do ảnh hưởng của Covid-19 tỷ lệ lao động thiếu việc làm, thất nghiệp tăng cao, tiền lương tối thiểu vùng đã không tăng, thu nhập giảm, đời sống của người lao động gặp nhiều khó khăn.
Đến thời điểm này, người lao động cần được chia sẻ khó khăn sau thời gian kiệt quệ vì dịch bệnh và bão giá đang tăng. Nữ ĐB chia sẻ, việc đề xuất tăng lương tối thiểu vùng từ ngày 1/7/2022 là đúng đắn và cần thiết.
Bà cũng cho rằng, cho dù doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn ban đầu nhưng tăng lương sớm có ý nghĩa thiết thực để người lao động ổn định đời sống, giúp giữ chân lao động ở lại doanh nghiệp, động viên tinh thần đối với người lao động gắn bó, hăng say, tăng năng suất lao động, mang lại lợi ích lâu dài cho doanh nghiệp.
Việc tăng lương tối thiểu kịp thời lúc người lao động đang khó khăn cũng thể hiện tính ưu việt của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.