"Đất công là vấn đề vô cùng phức tạp, nhạy cảm. Một bộ phận cán bộ, công chức chùn tay, không dám làm cũng vì cái này", ông Trần Văn Bảy, Phó giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường TP HCM nêu quan điểm tại Hội nghị lấy ý kiến góp ý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) do Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc TP HCM tổ chức, sáng 15/2.

Theo ông Bảy, đất công, hay đất do nhà nước quản lý, được điều chỉnh trong nhiều luật khác nhau như Luật Đất đai, Luật Quản lý sử dụng tài sản công, Nghị định 167 (sửa đổi) về quy định việc sắp xếp lại, xử lý tài sản công và nhiều văn bản liên quan. Thế nhưng, nhiều đạo luật có sự không tương thích, thậm chí trái ngược nhau. Hệ quả là nhiều cán bộ "rất ngại" khi xử lý vấn đề liên quan loại đất này.

Lãnh đạo Sở Tài nguyên Môi trường thành phố dẫn chứng hai trường hợp: cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước mà trong đó có đất công thì không được đưa vào giá trị cổ phần hoá. Tức, doanh nghiệp tiếp tục thuê đất, trả tiền hàng năm. Sau đó, họ xin trả tiền thuê đất một lần theo quy định của luật. Khi đó, nhà nước thu được một khoản lớn vào ngân sách, còn công ty có toàn quyền với đất, nghĩa là có quyền bán đất đó. Hoặc trường hợp đất được quy hoạch nhà xưởng, nhưng gây ô nhiễm môi trường nên doanh nghiệp được chuyển mục đích sử dụng sang đất ở và lập dự án.

Tuy nhiên, thời gian qua quan điểm của các cơ quan thanh, kiểm tra, xét xử về các cách làm này chưa thống nhất. "Có cơ quan nói là phù hợp Luật Đất đai, nhưng đơn vị khác nói như vậy là không đúng quy định xử lý tài sản công và hỏi vì sao không đấu giá", ông băn khoăn.

Tương tự, theo ông Bảy, các quy định về thu hồi đất trong dự thảo luật còn thiếu nhiều trường hợp, đặc biệt liên quan tới tài sản công. Cụ thể, hiện chưa rõ phương án xử lý, sắp xếp loại tài sản này theo quyết định của Ban Chỉ đạo 167 có phải là căn cứ để thu hồi đất hay không. Hoặc, khi đơn vị chức năng kết luận quá trình mua bán chuyển nhượng đất trái quy định sẽ yêu cầu cơ quan quản lý nhà nước thu hồi. Tuy nhiên, luật hiện hành không có quy định nào về thu hồi đất theo kết luận thanh tra, gây khó cho cơ quan thực hiện.

Ngoài ra, quy định thẩm định giá với dự án có phần đất công cũng có quan điểm khác nhau. Ví dụ, nhà nước ban hành quyết định giao đất vào năm 2015, nhưng vì nhiều lý do đến 2020 mới có thể thẩm định giá. Có ý kiến nói đất công phải tính giá từ lúc có quyết định giao đất, người lại nói phải tính từ thời điểm thẩm định giá nếu không sẽ bị xem là gây thất thoát tài sản công. Do đó, cán bộ, công chức sợ sai, không dám làm.

Từ thực tế đó, lãnh đạo Sở Tài nguyên - Môi trường TP HCM cho rằng Luật Đất đai lần này nên thiết kế một chương riêng để quy định rõ các vấn đề liên quan đến đất công. "Tôi tha thiết mong muốn Mặt trận Tổ quốc ủng hộ và cố gắng có tiếng nói, còn để thế này rất phức tạp", ông nói.

Trước đó, UBND TP HCM đã có văn bản góp ý cho dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường, nêu rõ các vướng mắc và đề xuất phương án giải quyết. Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) được Chính phủ trình Quốc hội tại kỳ họp 4, diễn ra vào tháng 10/2022 và được xem xét thông qua theo quy trình ba kỳ họp. Quốc hội lấy ý kiến người dân về luật này từ 3/1 đến hết 15/3. Trong Luật Đất đai hiện hành cũng như dự thảo đang lấy ý kiến, các quy định về đất do nhà nước sở hữu (đất công) nằm rải rác ở các quy định mà chưa có chương riêng dành cho loại đất này.