Trong giai đoạn 2019 - 2021, TP.HCM đã sắp xếp 3 quận (2, 9 và Thủ Đức) để thành lập TP.Thủ Đức; sắp xếp 19 phường thành 9 phường. Thông qua sắp xếp, TP.HCM giảm 170 cán bộ, công chức cấp huyện, 100 cán bộ, công chức và 124 người hoạt động không chuyên trách cấp xã. Các đơn vị hành chính được sắp xếp cơ bản hoạt động ổn định.
Hiện TP.HCM có 22 đơn vị hành chính cấp huyện, 312 đơn vị hành chính cấp xã. Ông Mãi cho biết các đơn vị hành chính tại thành phố có diện tích nhỏ nhưng dân số rất đông, hoạt động hành chính lớn nên cần phải nghiên cứu kỹ lưỡng, khoa học, phù hợp với thực tiễn.
Trong đó, có 21 đơn vị cấp huyện và 223 đơn vị cấp xã đạt trên 100% tiêu chuẩn về dân số, đặc biệt xã Vĩnh Lộc A (H.Bình Chánh) gấp hơn 20 lần tiêu chuẩn. Trong khi đó, Q.1 có dân số chỉ 239.000 người nhưng phục vụ cho khoảng 1 triệu người làm việc, vui chơi, giải trí.
Người đứng đầu chính quyền TP.HCM thông tin có 6 đơn vị cấp huyện và 149 đơn vị cấp xã thuộc diện sắp xếp. TP.HCM đang tập trung lập phương án, xây dựng và hoàn thành đề án theo đúng tiến độ.
Theo văn bản hợp nhất số 19 năm 2023 của Văn phòng Quốc hội về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính, phân loại đơn vị hành chính thì cấp quận có dân số từ 150.000 người, diện tích tự nhiên từ 35 km2 trở lên và ít nhất 10 phường. Phường thuộc quận có dân số từ 15.000 người trở lên, diện tích từ 5,5 km2 trở lên.
Cấp huyện ở khu vực đồng bằng có dân số từ 120.000 người, diện tích từ 450 km2 và 13 xã, thị trấn trở lên; xã có từ 8.000 người, diện tích từ 30 km2 trở lên; thị trấn có từ 8.000 người và diện tích từ 14 km2 trở lên.
Chủ tịch Phan Văn Mãi cho biết TP.HCM xác định việc sắp xếp đơn vị hành chính phải gắn liền với việc lập quy hoạch, rà soát quy hoạch chung và đề án xây dựng nền công vụ hiệu lực - hiệu quả. TP.HCM sẽ tập trung đánh giá kỹ lưỡng các tác động đối với người dân, doanh nghiệp và hoạt động kinh tế xã hội; đồng thời chuẩn bị các phương án xử lý các vướng mắc, phát sinh.
Nghị quyết 117 năm 2023 của Chính phủ ban hành ngày 30.7 giao các địa phương xây dựng phương án tổng thể, đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã đồng thời có diện tích tự nhiên và quy mô dân số dưới 70% tiêu chuẩn.
Đơn vị hành chính cấp huyện đồng thời có diện tích tự nhiên dưới 20% và quy mô dân số dưới 200% tiêu chuẩn; cấp xã đồng thời có diện tích tự nhiên dưới 20% và quy mô dân số dưới 300% tiêu chuẩn.
Trong năm 2024 phải hoàn thành việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã nêu trên.