Đây là Nghị quyết có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng, xác định các chủ trương, giải pháp chiến lược để bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh phức tạp của thời đại. Chiến lược Bảo vệ Tổ quốc lần này tiếp tục kế thừa những tư tưởng, nguyên tắc mang tính quy luật của sự nghiệp “dựng nước đi đôi với giữ nước” của dân tộc ta. Đồng thời cũng thể hiện tư duy mới và tầm nhìn chiến lược của Đảng trước bối cảnh quốc tế, khu vực, trong nước đã có những đổi thay.

Nâng tầm tư duy trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Một trong những phương phâm chỉ đạo được xác định trong Chiến lược Bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới đó là, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, giữ nước từ khi nước chưa nguy.

Bảo vệ Tổ quốc từ sớm, là sớm về tư duy và nhận thức về quan điểm, về phương châm chỉ đạo hành động; sớm trong nhận diện nguy cơ, sẵn sàng các phương án, lực lượng, phương tiện để bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, bảo vệ Tổ quốc từ sớm cũng là sớm về khả năng tự bảo vệ bên trong, triệt tiêu các nhân tố gây mất ổn định cả bên trong lẫn bên ngoài.

Bảo vệ Tổ quốc từ xa là chủ động cảnh giác để sớm phát hiện, triệt tiêu các nhân tố bất lợi. Bảo vệ Tổ quốc từ xa về không gian địa lý, xa về thời gian, phát hiện triệt tiêu nguyên nhân, điều kiện hình thành nguy cơ đối với nước ta.

“Bảo vệ Tổ quốc từ sớm được thực hiện tốt là điều kiện, tiền đề thuận lợi để bảo vệ Tổ quốc từ xa và ngược lại. Bảo vệ Tổ quốc từ xa là để bảo vệ Tổ quốc từ sớm, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”.

Nhấn mạnh điều này, Thiếu tướng PGS-TS Vũ Cương Quyết khẳng định, với phương châm "bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa", chúng ta có cơ sở để hoạch định các chiến lược để bảo vệ Tổ quốc ngay từ trong thời bình. Đây là việc chủ động về mặt kế sách, chuẩn bị tốt các điều kiện để bảo vệ đất nước ngay trong thời bình, để chủ động ứng phó kịp thời, hiệu quả, bảo đảm giành thắng lợi trong mọi tình huống.

Thượng tướng, PGS-TS Trần Việt Khoa, Uỷ viên Trung ương Đảng, Giám đốc Học viện Quốc phòng cho rằng, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa không đơn thuần chỉ nói đến phạm vi thời gian, không gian từ sớm từ xa. Mà được nâng lên một tầm tư duy mới trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Điều này được thể hiện tập trung đó là xây dựng, phát triển kinh tế, xã hội gắn với tăng cường quốc phòng, an ninh, phát huy truyền thống sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, chủ động xây dựng nền quốc phòng toàn dân gắn với xây dựng thế trận lòng dân vững chắc, thể hiện bằng chủ trương, đường lối lãnh đạo của Đảng tạo nên thành trì vững chắc, mà bất cứ thế lực nào cũng không thể phá nổi.

Bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa đó chính là xây dựng nội lực, đủ khả năng ngăn ngừa, đẩy lùi nguy cơ chiến tranh. Sớm có tư duy, tầm nhìn chiến lược trong nghiên cứu, đánh giá tình hình thế giới, khu vực, dự báo chính xác các tình huống chiến lược, sớm xác định đúng đắn đối tác, đối tượng của cách mạng. Đồng thời, có quan điểm chỉ đạo, phương châm hành động chuẩn bị xây dựng các phương án và triển khai các biện pháp đấu tranh phòng ngừa, triệt tiêu các nhân tố phá hoại, gây mất ổn định từ bên trong. Phát hiện sớm, đấu tranh triệt tiêu các nhân tố bất lợi, ngăn ngừa xung đột chiến tranh và giải quyết các tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình phù hợp với luật pháp quốc tế, ứng phó kịp thời với các đe dọa an ninh phi truyền thống, chủ động phòng ngừa đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu  xâm phạm độc lập chủ quyền quốc gia trên không, trên biển, trên không gian mạng.

Như vậy, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa là nhiệm vụ của toàn dân, mọi người đều phải có nghĩa vụ và trách nhiệm, chứ không phải chỉ riêng là của Lực lượng vũ trang.

Giữ "trong ấm, ngoài êm"

Phương châm giữ "trong ấm, ngoài êm" được xác định lần đầu tiên trong Chiến lược Quốc phòng Việt Nam năm 2018 và phương châm này tiếp tục được khẳng định trong Nghị quyết Trung ương 8, khoá XIII về Chiến lược Bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Theo Thiếu tướng Vũ Cương Quyết, đây được coi là sự cụ thể hoá của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.

“Giữ trong ấm ngoài êm là muốn nói rằng, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới phải chú trọng giải quyết tốt các vấn đề đối nội và đối ngoại. Phải nhận diện, ngăn chặn, đẩy lùi các nguy cơ thách thức đối với đất nước ta, đối với chế độ ta, đối với nhân dân ta. Việc bảo vệ Tổ quốc không chỉ quan tâm phòng ngừa các nguy cơ tiến công xâm lược từ bên ngoài, mà còn phải chú trọng giữ vững ổn định chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, đấu tranh ngăn chặn hiệu quả các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tự diễn biến, tự chuyển hóa trong nội bộ, đấu tranh phòng, chống có hiệu quả với tham nhũng, lãng phí. Chủ động trong phòng ngừa, trong ngăn chặn triệt tiêu các nhân tố có thể dẫn đến đột biến, chủ động trong xử lý hiệu quả các tình huống, không để các thế lực thù địch tạo cớ can thiệp”, Thiếu tướng Vũ Cương Quyết phân tích.

Vì xác định phương châm là giữ cho "trong ấm, ngoài êm", cho nên Đảng ta luôn nhấn mạnh cần phải có kế sách chủ động ngăn ngừa các nguy cơ chiến tranh, xung đột từ sớm, từ xa.

Đồng quan điểm, Thượng tướng, PGS-TS Trần Việt Khoa nhấn mạnh, mặc dù hiện nay hòa bình, hợp tác vẫn là xu thế lớn. Song Đảng ta xác định phải chủ động ngăn ngừa các nguy cơ chiến tranh xung đột từ sớm, từ xa là vì dựng nước đi đôi với giữ nước đã trở thành quy luật tồn tại của dân tộc Việt Nam. Quy luật đó được thể hiện rất rõ ở hai nhiệm vụ chiến lược, xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Tổ tiên ta coi thượng sách để giữ nước là dân giàu, nước mạnh, quốc phú, binh cường. Trong thời đại Hồ Chí Minh, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, từ lúc nước chưa nguy được kế thừa phát triển lên một tầm cao mới. Bất kỳ hòa bình hoặc chiến tranh ta cũng phải nắm vững, chủ động thấy trước, chuẩn bị trước.

Đó cũng là chủ trương, giải pháp mang tính chiến lược để chúng ta giữ vững môi trường hoà bình, ổn định để phát triển đất nước; đồng thời cũng là thông điệp thể hiện khát vọng mong muốn hòa bình của dân tộc Việt Nam nhằm giữ vững môi trường hòa bình ổn định để xây dựng bền vững theo định hướng XHCN.