Ông Ismail Haniyeh, thủ lĩnh Hamas - Ảnh: REUTERS

Ngày 31-7, Lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) thông báo thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh đã bị ám sát khi đang có mặt tại thủ đô Tehran để dự lễ tuyên thệ nhậm chức của Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian vào ngày 30-7.

"Nơi ở của ông Ismail Haniyeh, người đứng đầu văn phòng chính trị của Hamas, đã bị tấn công tại Tehran. Sau vụ việc, ông và một trong những vệ sĩ của ông đã thiệt mạng", trang tin Sepah thuộc IRGC đăng thông tin.

Tân tổng thống Iran lên tiếng 

Tân tổng thống Iran Masoud Pezeshkian tuyên bố Iran sẽ "bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ, phẩm giá, danh dự và lòng tự hào của mình". Ông nói thêm Iran sẽ "khiến những kẻ chiếm đóng khủng bố phải hối hận vì hành động hèn nhát", đề cập đến vụ ám sát thủ lĩnh Hamas Haniyeh tại Tehran.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 31-7 cho biết Trung Quốc kiên quyết phản đối và lên án vụ ám sát thủ lĩnh Hamas Haniyeh tại Iran. Bộ này nhận định thêm rằng vụ việc có thể dẫn đến bất ổn hơn nữa trong khu vực.

Thổ Nhĩ Kỳ: Xung đột sẽ nhấn chìm Trung Đông

Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ lên án vụ tấn công ông Haniyeh là "vụ ám sát tàn bạo", đồng thời nói đây là bằng chứng cho thấy Chính phủ Israel "không có ý định theo đuổi hòa bình".

Cũng theo bộ này, vụ tấn công đã khiến cuộc chiến tại Dải Gaza leo thang đến quy mô khu vực, đồng thời cảnh báo các cuộc xung đột lớn hơn sẽ nhấn chìm Trung Đông nếu cộng đồng quốc tế không can thiệp.

Bộ Ngoại giao Qatar cũng tuyên bố họ lên án mạnh mẽ vụ thủ lĩnh Hamas Haniyeh bị ám sát. "Vụ ám sát này và thái độ bất chấp của Israel trong việc không ngừng nhắm vào dân thường tại Gaza sẽ khiến khu vực trượt dài vào hỗn loạn và làm suy yếu các cơ hội cho hòa bình", bộ này khuyến cáo.

Trong khi đó, nhóm vũ trang Hezbollah tại Lebanon khẳng định việc ông Haniyeh bị ám sát sẽ càng khuyến khích "sự quyết tâm và ngoan cường" của các "chiến binh kháng chiến", cũng như củng cố "quyết tâm mạnh mẽ" của họ trong cuộc chiến chống lại Israel.

Ông Mohammed Ali al-Houthi, một thành viên ban chính trị của nhóm phiến quân Houthi do Iran hậu thuẫn, cũng viết trên X: "Việc nhắm mục tiêu vào ông ấy là một tội ác khủng bố hung bạo, vi phạm trắng trợn luật pháp và các giá trị lý tưởng".

Nhóm Houthi từ tháng 11-2023 đã thực hiện nhiều vụ tấn công nhắm vào các tàu hàng đi qua Biển Đỏ với lý do thể hiện tình đoàn kết với người Palestine tại Dải Gaza.

Cựu chỉ huy Iran nói "Israel sẽ phải trả giá đắt"

Trang tin al Mayadeen tại Lebanon trích dẫn một nguồn tin tại Iran cho biết tên lửa được sử dụng trong vụ tấn công ông Haniyeh được phóng từ bên ngoài Iran.

Chuyên gia Abas Aslani của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược Trung Đông tại Tehran nhận định thất bại trong việc bảo vệ đồng minh sẽ có khả năng thúc đẩy Iran đáp trả.

"Những gì đã xảy ra ở Tehran là một điều tồi tệ với bộ máy an ninh của Iran. Đó là lý do Iran sẽ có thể cảm thấy cần phải đáp trả", ông Aslani trả lời Đài Al Jazeera.

Ông Aslani tin rằng một động thái phản ứng hoặc đáp trả từ phía Iran là khó tránh khỏi, nhưng ông không chắc về mức độ mà Iran sẽ phản ứng.

Trong khi đó, cựu chỉ huy Mohsen Rezaie của Lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran cảnh báo Israel sẽ phải "trả giá đắt" vì ám sát thủ lĩnh Hamas Haniyeh ở Tehran.

Thứ trưởng Ngoại giao Nga cảnh báo căng thẳng leo thang

Phát biểu với Hãng thông tấn RIA ngày 31-7, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Mikhail Bogdanov lên án vụ ám sát thủ lĩnh Hamas Haniyeh là "một vụ sát hại đối thủ chính trị hoàn toàn không thể chấp nhận được".

"Đây là hành động sát hại đối thủ chính trị hoàn toàn không thể chấp nhận được và vụ việc sẽ khiến căng thẳng leo thang hơn nữa", RIA dẫn lời ông Bogdanov.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ: Sẽ giúp bảo vệ nếu Israel bị tấn công

Lên tiếng về vụ thủ lĩnh Hamas bị ám sát, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin nói Washington sẽ giúp bảo vệ Israel nếu nước này bị tấn công. 

Ông Austin cũng cho biết Mỹ cùng lúc sẽ nỗ lực giảm căng thẳng tại Trung Đông sau vụ việc.

Ông Austin đưa ra phát biểu tại một cuộc họp báo trong lúc đang ở Philippines. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ nhận định một cuộc chiến lan rộng ở Trung Đông là điều có thể tránh khỏi.

Hội đồng An ninh quốc gia tối cao Iran họp khẩn

Báo New York Times (Mỹ) dẫn thông tin từ 2 quan chức Iran cho biết Hội đồng An ninh quốc gia tối cao Iran đang tổ chức họp khẩn tại tư dinh lãnh tụ tối cao Ali Khamenei.

Cuộc họp như vậy chỉ diễn ra trong những tình huống đặc biệt. Lãnh đạo Đặc nhiệm Quds thuộc IRGC cũng có mặt tại cuộc họp.

Tổng thống Palestine lên án vụ ám sát 

Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas "lên án mạnh mẽ" vụ ám sát thủ lĩnh Hamas, gọi đây là "hành động hèn hạ".

Tổng thống kêu gọi người dân và các lực lượng của chúng ta đoàn kết, nhẫn nại và kiên quyết chống lại sự chiếm đóng của Israel", Văn phòng của ông Abbas ra tuyên bố.

"Tên lửa dẫn đường bay vào phòng ngủ thủ lĩnh Hamas"

Iran không cung cấp thông tin chi tiết về cách thức ông Haniyeh bị ám sát, chỉ cho biết vụ tấn công đang được điều tra.

Trả lời phỏng vấn Đài CNN, người phát ngôn quân đội Israel nói họ "không phản hồi thông tin trên truyền thông nước ngoài".

Tuy nhiên truyền thông Saudi Arabia đưa tin ông Haniyeh thiệt mạng trong phòng ngủ của mình do một tên lửa dẫn đường chính xác được phóng về phía ông lúc 2h sáng 31-7 (theo giờ Tehran). Thông tin này cũng được trang Israel National News (Israel), báo Israel Hayom (Israel)... dẫn lại.

Hamas xác nhận ông Haniyeh đã chết, cho rằng vụ ám sát do những người thuộc "chủ nghĩa phục quốc Do Thái" (ám chỉ Israel) thực hiện.

Hamas: Hành động hèn nhát, sẽ bị trừng phạt

Trả lời phỏng vấn Hãng tin Reuters, quan chức Hamas Sami Abu Zuhri nói vụ ám sát thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh ở Iran là hành động leo thang nghiêm trọng, nhưng sẽ không giúp bên đứng sau đạt được mục tiêu.

Đài truyền hình Al-Aqsa (do Hamas quản lý) dẫn lời quan chức cấp cao Hamas Moussa Abu Marzouk tuyên bố vụ ám sát thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh ở Iran là "hành động hèn nhát và sẽ không thoát khỏi sự trừng phạt".

Vụ ám sát diễn ra vào thời điểm chính quyền Tổng thống Joe Biden cố gắng thúc đẩy Hamas và Israel nhất trí về thỏa thuận ngừng bắn tạm thời và thả con tin.

Chưa bên nào nhận trách nhiệm

Theo Hãng tin AP, không có bên nào ngay lập tức nhận trách nhiệm về vụ ám sát, nhưng sự nghi ngờ đang đổ dồn vào Israel. Bởi lẽ trước đó Israel đã tuyên bố sẽ tiêu diệt ông Haniyeh và các nhà lãnh đạo khác của Hamas vì vụ tấn công vào Israel vào ngày 7-10-2023, vụ tấn công khiến khoảng 1.200 người chết.

Israel chưa bình luận và Mỹ cũng chưa phản ứng. Được biết cơ quan tình báo Mossad của Israel từng tiến hành các vụ ám sát.

Ông Ismail Haniyeh là ai?

Ông Ismail Haniyeh (62 tuổi) gia nhập Hamas năm 1987 và trở thành người đứng đầu văn phòng chính trị của Hamas vào năm 2017. Khi còn trẻ, ông Haniyeh là một nhà hoạt động sinh viên tại Đại học Hồi giáo ở Thành phố Gaza.

Theo Hãng tin Reuters, ông Haniyeh là người có tiếng nói cứng rắn trong chính sách của Hamas với bên ngoài trong lúc xung đột diễn ra ở Dải Gaza. Tháng 4 năm nay, 3 người con trai của ông Haniyeh đã thiệt mạng trong một cuộc không kích của Israel ở Gaza.

Tuy nhiên, nhiều nhà ngoại giao coi ông Haniyeh là người ôn hòa so với các thành viên cứng rắn hơn của Hamas.

Ông Haniyeh di chuyển qua lại giữa Thổ Nhĩ Kỳ và thủ đô Doha của Qatar nhằm tránh các hạn chế đi lại do Israel áp đặt ở Dải Gaza. Nhờ đó ông cũng có thể tham gia các cuộc đàm phán ngừng bắn hoặc liên lạc với Iran.

Ông Haniyeh bị ám sát sẽ có ảnh hưởng gì?

Nhà phân tích chính trị và chính sách đối ngoại của Đài CNN Barak Ravid nhận định cái chết của thủ lĩnh chính trị Hamas Ismail Haniyeh "sẽ có ảnh hưởng đáng kể đến các cuộc đàm phán".

Mặc dù ông Haniyeh không phải là nhân vật quan trọng về mặt quân sự, nhưng ông này chịu trách nhiệm về quan hệ quốc tế của Hamas và là người đối thoại chính với các nước trung gian Ai Cập và Qatar về thỏa thuận ngừng bắn và thả con tin ở Dải Gaza.

Theo ông Ravid, Chính phủ Israel coi ông Haniyeh là một trong những người chịu trách nhiệm cho vụ tấn công chết chóc ngày 7-10-2023 của Hamas nhằm vào Israel, và chính quyền Israel đã tuyên bố sẽ truy lùng những người chịu trách nhiệm vụ tấn công này. "Vụ ám sát này chỉ là vấn đề thời gian, chứ không phải là sẽ xảy ra hay không" - ông bình luận.