Không ít doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc cấp giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) để có thể xuất khẩu khi tham gia Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA)
Tiếp cận thị trường 460 triệu dân
Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh, với những cam kết sâu rộng, EVFTA được kỳ vọng sẽ thúc đẩy quan hệ thương mại - đầu tư song phương giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EU) nói riêng, cũng như thúc đẩy quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam nói chung, từ đó góp phần vào công cuộc đổi mới và hiện đại hóa đất nước.
Trong bối cảnh nền kinh tế đang đối mặt nhiều khó khăn do đại dịch Covid-19, ông Trần Quốc Khánh nhấn mạnh EVFTA khi được đưa vào thực thi sẽ tạo thêm động lực cho các DN Việt Nam phục hồi và phát triển kinh doanh. DN Việt Nam sẽ có cơ hội tiếp cận thị trường gần 460 triệu dân với GDP bình quân hơn 35.000 USD, mức thuế bằng 0 ngay từ thời điểm hiệp định có hiệu lực cho hơn 85% số dòng thuế. "Ngoài ra, các DN còn có thể tham gia các chuỗi cung ứng mới thay thế cho các chuỗi cung ứng truyền thống vốn đang bị đứt đoạn hoặc đình trệ do dịch Covid-19, đồng thời mở rộng và đa dạng hóa hơn thị trường xuất nhập khẩu, giảm sự lệ thuộc vào một nhóm thị trường nhất định" - Thứ trưởng Trần Quốc Khánh nói.
Về phía DN, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho rằng cần chủ động hơn nữa trong tìm hiểu nội dung hiệp định, chuẩn bị đầy đủ nguồn lực, điều kiện cần thiết để đáp ứng yêu cầu không chỉ của hiệp định mà của cả thị trường EU. "Muốn có vụ mùa bội thu phải dậy từ sớm để đi ra đồng, người dậy lúc 9-10 giờ sẽ không thể có được vụ mùa bội thu" - Thứ trưởng nói và lưu ý các DN cần chủ động để nắm bắt cơ hội từ hiệp định.
Đại diện bộ, ngành đối thoại với doanh nghiệp để gỡ vướng mắc, tận dụng cơ hội từ EVFTA
Thủ tục C/O khó khăn
Tại hội nghị, các DN đã nêu khó khăn, vướng mắc về chứng minh xuất xứ hàng hóa, thuế quan, hải quan. Trong đó, vướng mắc lớn nhất hiện này là Chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O). Các DN cho rằng C/O là mảng vất vả nhất khi xuất khẩu sang các thị trường.
Bà Lê Thị Nụ, đại diện Công ty Cổ phần Đầu tư Wood Alliance - một DN trong lĩnh vực xuất khẩu đồ gỗ, cho biết hiện các DN phải xin C/O qua Bộ Công Thương hoặc Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI). Tuy nhiên, tốn rất nhiều thời gian để ra được một C/O, có những C/O phải mất 2,5 tháng khiến nhiều lô hàng bị lỗ vì không thông quan được. DN của bà đang xúc tiến sang thị trường EU đối với mặt hàng gỗ dán, sản phẩm nội thất, cửa tủ bếp… nhưng rất khó khăn để làm thủ tục C/O.
Ông Nguyễn Tương, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Logistics Việt Nam, cũng cho rằng một trong những khó khăn nhất khi muốn xuất nhập khẩu là C/O. DN mong muốn C/O điện tử phải nhanh. "Chúng tôi thường nói tiếng Việt C/O là "con ốm", vì con ốm là bố mẹ sợ. Trong các hiệp định, mấu chốt vẫn là C/O, nếu không giải quyết được thì DN dệt may, da giày, gỗ… đều gặp khó" - ông Nguyễn Tương băn khoăn.
Vấn đề truy xuất nguồn gốc cũng khiến các DN "đau đầu" khi xúc tiến sang các thị trường trong hiệp định. Ông Trần Việt Cường, Tổng Giám đốc Công ty Cacao Đồng Nai, nhấn mạnh truy xuất nguồn gốc đã tạo điều kiện thuận lợi cho người nông dân, nhà sản xuất nhanh chóng tiếp cận được thị trường EU khi EVFTA đi vào thực thi. Tuy nhiên, khó khăn của DN là không chứng minh được có bao nhiêu lượng hàng, dẫn đến bị cạnh tranh bởi Indonesia, Philippines.
Gỡ khó cho doanh nghiệp
Giải đáp những vướng mắc DN nêu ra trong hội nghị, bà Nguyễn Cẩm Trang, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), lý giải xuất xứ hàng hóa chính là tạo sự khác biệt của hàng hóa nội khối và hàng hóa bên ngoài. Nếu hưởng những ưu đãi thuế quan trong một hiệp định thì phải chứng minh hàng hóa có xuất xứ, đáp ứng tiêu chí xuất xứ theo quy định của hiệp định. "DN gặp khó do không sử dụng nguyên liệu trong nội khối EU nên không đáp ứng được quy tắc xuất xứ hoặc không chứng minh được nguồn gốc nguyên liệu sử dụng từ nội khối chứ không phải khó khăn ở việc tờ giấy chứng nhận" - bà Trang cho hay.
Với vai trò là cơ quan giải quyết thủ tục thông quan, ông Mai Xuân Thành, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan, cho biết hiện nay có đến 99,99% thủ tục hải quan điện tử. "Trong việc cấp C/O điện tử, chúng tôi mới áp dụng đối với C/O form D của ASEAN. Hiện Bộ Công Thương cũng đang muốn cùng Tổng cục Hải quan trao đổi, tính toán tới việc cấp C/O điện tử với EU" - ông Thành nói.
Lãnh đạo Tổng cục Hải quan khẳng định sẵn sàng phối hợp với Bộ Công Thương, VCCI trong việc cấp C/O. Theo đó, ngành hải quan sẽ phối hợp để chia sẻ số liệu, kinh nghiệm, đặc biệt là đánh giá về DN, xếp hạng DN để VCCI có thể dựa vào đó rút ngắn thời gian cấp C/O.
Về phía Bộ Công Thương, để gỡ khó cho DN, bà Nguyễn Cẩm Trang cho biết bộ vừa ban hành Thông tư số 11/2020/TT-BCT quy định về quy tắc xuất xứ hàng hóa trong EVFTA. Thông tư áp dụng với đối tượng là cơ quan, tổ chức cấp C/O và thương nhân. Ngay khi EVFTA có hiệu lực và đi vào thực thi, hàng hóa của Việt Nam xuất khẩu sang thị trường EU sẽ được cấp C/O theo quy định tại thông tư này. Việc cấp C/O cho hàng hóa xuất khẩu đi EU theo EVFTA được thực hiện bởi các cơ quan, tổ chức cấp C/O ưu đãi do Bộ Công Thương ủy quyền.
Cơ hội đi kèm thách thức
Theo ông Lương Hoàng Thái, Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương), việc tham gia EVFTA là ra biển lớn, đây là cơ hội song cũng đi kèm nhiều thách thức. Ông Thái cho biết EVFTA được Thủ tướng ví như đường cao tốc kết nối với EU, tuy nhiên, nếu ra đường cao tốc mà không trang bị tốt, khả năng tai nạn còn cao hơn. Vì vậy, cần chuẩn bị tâm thế, nguồn lực để tham gia một cách chơi mới.