“Đến 31.12.2020 mà chưa vận hành trạm thu phí tự động thì Bộ GTVT quyết định dừng hoạt động thu phí theo đúng quy định của pháp luật” - Tối hậu thư của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trong cuộc họp Thường trực Chính phủ về các biện pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, xử lý bất cập ở các dự án BOT giao thông, thu phí không dừng...

Phải nhắc lại, đây đã là lần thứ 3 Thủ tướng ra tối hậu thư. Cũng có nghĩa, việc thu phí tự động không dừng đã vô số lần “vỡ trận”.

Trong vô số các nguyên nhân người ta “nại” cho sự vỡ trận, cho việc lỡ hẹn liên tục, có nguyên nhân rất buồn cười là vì nó “rất mới”.

Báo chí có lần dẫn lời Vụ trưởng Vụ Khoa học, công nghệ, môi trường và Hợp tác quốc tế (Tổng cục Đường bộ Việt Nam) Tô Toàn Nam nói: “Nguyên nhân khách quan là do hình thức thu phí ETC rất mới với Việt Nam. Điều này dẫn đến việc khi đưa vào triển khai có một số vấn đề chưa phù hợp với thực tiễn, dẫn đến bất cập cần phải tháo gỡ...”

Thu phí tự động không dừng được triển khai từ 2015, sau 5 năm, vẫn “rất mới”.

Thế giới người ta làm từ hàng chục năm, chúng ta - đoàn đoàn lớp lớp đi “học kinh nghiệm” - vẫn “rất mới”.

Rồi đấy, “bốn chấm không” nữa, được “nói nhiều nhất thế giới” - ấy vậy mà vẫn “công nghệ hai ngón tay” đếm từng đồng lẻ, vì thu phí tự động “rất mới”.

Đã đành việc thu phí tự động không dừng cũng có những lý do khách quan: Sau 4 - 5 năm triển khai, đến nay, mới chỉ có 1 triệu trong tổng số 3,5 triệu phương tiện dán thẻ thu phí không dừng. Đã đành là nguồn vốn còn hạn chế.

Nhưng việc dân không mặn mà với việc dán thẻ chính là vì những trục trặc, bất cập từ phía cơ quan quản lý.

Nhưng việc đổ cái khó vì… thiếu vốn là thứ bao biện dễ nhất mà người ta ai cũng có thể nại.

Còn lý do vì nó “rất mới”. Bản chất, đó là một thứ lý do không có lý do. Một thứ lý do không thể chấp nhận được.

Trong vô số những lý do cho sự vỡ trận, thật ra có một lý do là “trên nóng dưới lạnh” khi Thủ tướng ra tối hậu thư nhưng Bộ trưởng cứ nhân nhượng hết lần này tới lần khác.

Trong vô số những lý do, có lý do là đang thiếu một sự quyết đoán cần thiết từ tư lệnh ngành giao thông.

Nếu 31.12 trạm nào không xong thu phí không dừng mà Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể ra lệnh đóng cửa xem.

Việc không nhân nhượng - có lẽ mới chính là chìa khoá cho cái hạn chót lần này.