Ở Biển Đông, Bắc Kinh vừa khởi động cuộc tập trận phóng tên lửa không đối không ở khu vực gần đảo Hải Nam từ hôm 20-10. Trong một đoạn video công bố trên mạng xã hội TQ Weibo, Đài Truyền hình trung ương TQ (CCTV) tuyên bố rằng gần 100 phi công thuộc lực lượng Bộ tư lệnh Chiến khu miền Nam TQ đã tham gia cuộc tập trận này. Đoạn phim chiếu cảnh binh sĩ gắn tên lửa cho một chiến đấu cơ và cảnh máy bay phóng tên lửa. Trước đó, TQ cũng từng tiến hành hai đợt tập trận gần quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam vào tháng 6 và tháng 7.

Trung Quốc không từ bỏ tham vọng Biển Đông

Chưa nói đến ý đồ đằng sau của Bắc Kinh, cuộc tập trận của TQ trước mắt đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh khu vực khi làm xáo trộn và đe dọa nhiều chuyến bay thương mại quốc tế bay qua đây. Giới chức lãnh thổ Đài Loan hồi ngày 24-10 cũng từng lên tiếng khẳng định một chuyến bay chở các quan chức quân sự hòn đảo này bay ra Đông Sa đã bị “các hoạt động nguy hiểm” của TQ cản trở nên phải quay đầu về.

Ngoài ra, dù TQ thời gian qua đã liên tiếp tiến hành các cuộc tập trận ở Biển Đông nhưng cuộc tập trận bắn tên lửa không đối không nói trên lại thu hút nhiều sự chú ý từ dư luận, bởi đây là lần đầu tiên TQ tiến hành diễn tập phối hợp cả không quân lẫn hải quân với quy mô đáng kể như vậy. Tác chiến phối hợp đa lực lượng trên biển cũng còn là một khái niệm khá mới mẻ đối với nước này, dù những nước như Mỹ đã thành thục từ rất lâu.

Theo tờ South China Morning Post, TQ trong tham vọng bá quyền ở Biển Đông đã ráo riết phát triển lực lượng hải quân cùng các lực lượng khác để giúp nước này trở thành một cường quốc đại dương hàng đầu thế giới. Tận dụng tiềm lực kinh tế, TQ không tiếc tiền đầu tư cho hải quân trong thời gian qua, cho ra đời những loại tên lửa thế hệ mới nhằm đối phó với ưu thế lớn của Mỹ là các nhóm tác chiến tàu sân bay có sức mạnh vượt trội hoàn toàn so với hai tàu sân bay Bắc Kinh hiện có.

Tàu chiến Mỹ, Nhật, Úc tập trận ở Biển Đông hôm 19-10. Ảnh: REUTERS

Các vụ phóng thử tên lửa tầm trung DF-21D và DF-26 từ sâu trong lục địa TQ ra Biển Đông hồi tháng 8 không đơn thuần chỉ là kiểm tra khả năng sẵn sàng chiến đấu của những loại tên lửa TQ thiết kế mà còn ngầm đi kèm thông điệp răn đe khi Mỹ liên tục mở rộng hiện diện ở Biển Đông, vùng biển mà Washington từng tuyên bố là có lợi ích sống còn tại đây.

Quay lại các động thái quân sự gần đây của TQ ngoài thực địa, ngoài việc đây là cách để Bắc Kinh thể hiện sức mạnh còn thể hiện chiến lược quân sự hóa nhằm phục vụ cho tham vọng đòi chủ quyền phi pháp ở Biển Đông. Do không hề có bất kỳ cơ sở pháp lý nào theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS) cho những yêu sách đòi chủ quyền phi pháp ở Biển Đông, TQ buộc phải sử dụng tới các biện pháp quân sự.

Điều này cũng thấy rất rõ qua việc TQ ráo riết tiến hành quân sự hóa quy mô lớn ở Biển Đông thời gian qua, thông qua việc bồi đắp trái phép các đảo nổi nhân tạo để thiết lập các căn cứ quân sự trên các đảo, thực thể thuộc hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam.

Theo các chuyên gia quân sự, vùng nước sâu (2.000 m) quanh các đảo nhân tạo mà TQ tôn tạo trái phép trên Biển Đông hoàn toàn có thể tiếp nhận tàu ngầm. Cơ sở hạ tầng tại đá Chữ Thập có thể hỗ trợ sự đồn trú cho các tàu ngầm tấn công và tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo chạy bằng năng lượng hạt nhân. Như vậy, có thể thấy TQ  khó giữ lời hứa tạo điều kiện cho các hoạt động giao thương ở Biển Đông mà ngắm tới mục tiêu kiểm soát hoàn toàn vùng biển này bằng sức mạnh.

Quốc tế không để Trung Quốc toại nguyện

Dù vậy, TQ không dễ hiện thực hóa toan tính nguy hiểm của mình khi các quốc gia khu vực cũng như các cường quốc có lợi ích liên quan tới một Biển Đông hòa bình, ổn định đều đang hành động, từ đơn phương cho tới gia tăng hợp tác để chung sức đối phó với mối đe dọa chung.

Mối đe dọa này, theo cảnh báo Bộ trưởng Quốc phòng Úc Linda Reynolds và người đồng cấp Nhật Kishi Nabuo trong thông báo chung được công bố sau cuộc gặp song phương ở Tokyo vào ngày 19-10 vừa qua, là những ý đồ “thay đổi hiện trạng bằng vũ lực” ở Biển Đông.

Rất đáng chú ý khi cùng ngày với cảnh báo trên, hải quân các nước Mỹ, Nhật và Úc đã có cuộc tập trận chung trên Biển Đông và đây là lần thứ năm hải quân các nước này tập trận chung ở tây Thái Bình Dương chỉ trong năm nay.

Giới chức quân sự Mỹ nêu rõ hoạt động tập trận chung tại Biển Đông này nhằm thúc đẩy sự minh bạch, luật pháp, tự do đi lại và toàn bộ nguyên tắc làm nền tảng cho an ninh và thịnh vượng tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Ở cấp độ rộng lớn hơn, Ấn Độ vừa thông báo Úc sẽ lần đầu tiên tham gia cuộc tập trận hải quân thường niên Malabar dự kiến diễn ra vào tháng 11 tới. Như vậy, cuộc tập trận Malabar năm 2020 không chỉ có ba bên Ấn Độ, Mỹ, Nhật mà đã có sự tham gia đầy đủ của “bộ tứ kim cương” (QUAD) để đánh dấu một bước chuyển mình lịch sử trong hợp tác của các cường quốc khu vực và thế giới này.