Hướng dẫn số 05/HD-MTTW-BTT đề cập một số nội dung liên quan đến việc sắp xếp, tinh gọn, hợp nhất tổ chức bộ máy của các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ đang hoạt động ở cấp tỉnh và cấp xã (bao gồm cả tổ chức hội đã thực hiện sắp xếp, hợp nhất theo đơn vị hành chính mới và các hội chưa sắp xếp, hợp nhất).
Theo hướng dẫn, quá trình sắp xếp, tinh gọn, hợp nhất đảm bảo sự lãnh đạo trực tiếp, thường xuyên của cấp ủy Đảng và sự phối hợp với các ban Đảng được phân công theo dõi, các cơ quan quản lý Nhà nước có liên quan; đề cao trách nhiệm, bảo đảm vai trò chủ trì, thống nhất của Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tỉnh, cấp xã trong sắp xếp tổ chức bộ máy các Hội quần chúng.
Bên cạnh đó, đảm bảo các quyền và nghĩa vụ hợp pháp của các tổ chức hội theo quy định của pháp luật, đảm bảo tính liên tục, không gián đoạn các nhiệm vụ, hoạt động; đồng thời thực hiện sắp xếp, tinh gọn đầu mối bên trong của từng tổ chức, hợp nhất các Hội có chức năng, nhiệm vụ, đối tượng, tính chất, nội dung hoạt động tương đồng, nâng cao chất lượng hoạt động của các hội; bảo đảm đồng bộ với việc sắp xếp bộ máy của Đảng, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội theo mô hình chính quyền hai cấp.
Trong quá trình tổ chức và hoạt động, các tổ chức hội quần chúng chịu sự hướng dẫn, theo dõi và chỉ đạo của các ban Đảng được phân công, chịu sự quản lý Nhà nước của các cơ quan Nhà nước có liên quan theo quy định pháp luật. Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tỉnh, cấp xã định hướng hoạt động, đầu mối tổng hợp, phân bổ tài chính và biên chế (nếu có); công tác cán bộ thực hiện theo phân cấp của cơ quan có thẩm quyền.
Hướng dẫn số 03/HD-MTTW-BTT đặt ra các mục đích, yêu cầu trong tổ chức Đại hội đại biểu MTTQ Việt Nam cấp tỉnh, cấp xã, nhiệm kỳ 2025-2030, trong đó nhấn mạnh, thông qua tổ chức Đại hội, tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam, hướng mạnh về cơ sở, địa bàn dân cư, gắn bó mật thiết và chủ động phục vụ nhân dân.
Cùng với đó, xây dựng MTTQ Việt Nam thực sự là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội và các cá nhân tiêu biểu trong các giai cấp, tầng lớp xã hội, các dân tộc, tôn giáo và người Việt Nam định cư ở nước ngoài; thông qua đại hội, làm sâu sắc thêm nguyên tắc hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động, đồng thời phát huy tính chủ động, sáng tạo của các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức thành viên khác do MTTQ Việt Nam chủ trì. Đại hội tiến hành hiệp thương cử Ủy ban MTTQ Việt Nam của nhiệm kỳ mới phải đảm bảo tính tiêu biểu, có chất lượng thực sự là nòng cốt xây dựng, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Hướng dẫn cũng nêu ra yêu cầu tổ chức Đại hội phải phát huy được sức mạnh đoàn kết, dân chủ, trí tuệ và trách nhiệm của các thành viên (thành viên tổ chức, thành viên cá nhân), MTTQ Việt Nam các cấp và nhân dân; đảm bảo trang trọng, thiết thực, đúng tiến độ, tiết kiệm, hiệu quả, đúng quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước và Điều lệ MTTQ Việt Nam.