PGS-TS Trần Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Kinh tế số – Xã hội số (Bộ KH-CN), cho biết sau sáp nhập, tỷ trọng kinh tế số/GRDP của TPHCM đạt khoảng 21%. Ông dẫn chứng hai mô hình kinh tế số thành công năm 2024: mô hình thí điểm chuyển đổi số bán buôn – bán lẻ tại quận Phú Nhuận (cũ) giúp ngành dịch vụ ăn uống giảm 16% chi phí, tăng 15%–30% lợi nhuận; cửa hàng bán lẻ tiết kiệm 25% chi phí, tăng 25%–35% khách hàng mới. Mô hình sản xuất thông minh tại nhà máy Orion Vina (Bình Dương trước đây) giúp tăng 30% công suất, giảm 68% thời gian dừng máy, giảm 50% chi phí kiểm tra, mang lại hiệu quả 19 triệu USD trong 8 tháng. Bộ KH-CN sẽ nghiên cứu nhân rộng hai mô hình này trên cả nước.

Ông Tuấn nhấn mạnh, để thúc đẩy năng suất lao động và kinh tế số, cần chuyển đổi số mạnh mẽ ở khối doanh nghiệp nhỏ và vừa. Khảo sát cho thấy 30%–40% doanh nghiệp đã triển khai chuyển đổi số, nhưng 69% mới dừng ở mức ứng dụng cơ bản; 62% thiếu nhân lực kỹ năng số, 55% hạn chế tài chính, 37% lúng túng trong khởi đầu. Ông nhấn mạnh việc sử dụng nguồn lực từ Quỹ đổi mới công nghệ quốc gia (NATIF) để hỗ trợ, như mô hình Singapore và Trung Quốc.

Ngày 30-6, Bộ KH-CN đã ban hành Bộ tiêu chí đánh giá mức độ chuyển đổi số doanh nghiệp, áp dụng cho 25 lĩnh vực với 5 cấp độ: khởi động, xuất phát, tăng tốc, tối ưu, tinh anh. Doanh nghiệp tham gia phải chứng minh giải pháp số giúp tăng năng suất tối thiểu 15%, và sẽ có hồ sơ điện tử cập nhật theo thời gian thực. Bộ công cụ sẽ hoàn thành trong quý 3-2025.

Tại hội thảo, Giám đốc Sở KH-CN TPHCM Lâm Đình Thắng cho biết, siêu đô thị TPHCM hình thành sau khi hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu đặt ra yêu cầu phải có mô hình tăng trưởng đột phá, dựa trên năng suất và công nghệ cao, trong đó kinh tế số là động lực cốt lõi. Thành phố có nhiều lợi thế như quy mô kinh tế – dân số vượt trội, hệ sinh thái kinh tế đa dạng và bổ trợ lẫn nhau, hạ tầng và thể chế số cơ bản, nguồn nhân lực tiềm năng, thị trường tiêu dùng số rộng lớn, cùng chính sách đặc thù và cơ chế thí điểm.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức: chính sách và thể chế chưa hài hòa, chênh lệch mức độ trưởng thành số, khó khăn trong phát triển và giữ chân nhân lực chất lượng cao, vấn đề an toàn – an ninh mạng và thay đổi tư duy, văn hóa số. TPHCM đặt mục tiêu đến năm 2025, kinh tế số đóng góp 25% GRDP và trên 40% vào năm 2030. Đây là mục tiêu đầy tham vọng nhưng khả thi, phù hợp tiềm lực và lợi thế của Thành phố.

Về nguồn nhân lực, TS Thái Kim Phụng, Phó Hiệu trưởng Trường Công nghệ và Thiết kế UEH, nhận định TPHCM (trước sáp nhập) là trung tâm nhân lực lớn và chất lượng nhất, nhưng cần đáp ứng tốt hơn nhu cầu kỹ năng chuyên sâu. Tỉnh Bình Dương trước đây mạnh về quy mô, hạ tầng nhưng yếu về chất lượng nhân lực số; tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu trước đây lại có lợi thế đào tạo và tỷ lệ lao động trình độ cao, song kỹ năng số chuyên sâu vẫn hạn chế.

Ông đề xuất trong ngắn hạn cần bồi dưỡng kỹ năng số cho lực lượng hiện có, còn dài hạn phải hình thành các trung tâm đổi mới sáng tạo và kỹ năng số vùng tại TPHCM, Thủ Dầu Một, Vũng Tàu, đóng vai trò “hub” đào tạo, nghiên cứu và thực hành công nghệ số…

PGS-TS Phạm Khánh Nam, hiệu trưởng trường Kinh tế, Luật và Quản lý nhà nước UEH đưa ra 6 trụ cột của kinh tế số. Đó là dữ liệu, kết nối, trung tâm dữ liệu, phát triển nền, mô hình trí tuệ nhân tạo, ứng dụng. Ông cho rằng trong bối cảnh hiện nay, TPHCM cần tập trung cho trụ cột về dữ liệu, phát triển nền và ứng dụng.

Trong đó, trụ cột dữ liệu cần xây dựng dữ liệu dùng chung; mở dữ liệu công; thúc đẩy IoT; đảm bảo an toàn dữ liệu cá nhân. Trụ cột phát triển nền cần đầu tư nhân lực công nghệ thông tin; thu hút nhân tài; hình thành cộng đồng đổi mới sáng tạo; hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ “Make in Vietnam”. Với trụ cột ứng dụng cần phát triển toàn diện B2B; B2C và B2G. Các trụ cột khác sẽ phối hợp trung ương và quốc tế.

PGS-TS Phạm Khánh Nam, đề xuất xây dựng bộ chỉ số kinh tế số riêng cho TPHCM, cập nhật thời gian thực, dựa trên các trụ cột như hạ tầng số, doanh nghiệp số, dịch vụ công số, nhân lực số, đổi mới sáng tạo số, nhằm giúp lãnh đạo Thành phố điều hành hiệu quả.

GS-TS Sử Đình Thành, Giám đốc UEH, cho rằng khi xác định kinh tế số là động lực tăng trưởng mới, điều quan trọng là phải làm rõ sản phẩm số tạo giá trị gia tăng cho kinh tế TPHCM.

Trong khi đó, PGS-TS Phạm Khánh Nam, đề xuất xây dựng bộ chỉ số kinh tế số riêng cho TPHCM, cập nhật thời gian thực, dựa trên các trụ cột như hạ tầng số, doanh nghiệp số, dịch vụ công số, nhân lực số, đổi mới sáng tạo số, nhằm giúp lãnh đạo Thành phố điều hành hiệu quả.