Thuần thục đa phương tiện, đa nền tảng

Trước sự bùng nổ của công nghệ thông tin, của Internet, công chúng có cơ hội tiếp cận được rất nhiều thông tin hàng ngày, hàng giờ. Điều đó không chỉ gây khó khăn cho công tác quản lý nhà nước mà còn gây nên sự bội thực, sự nhiễu thông tin cho công chúng. Hơn thế, từ khi công nghệ thông tin, internet phát triển mạnh thì quy trình làm báo chuyên nghiệp có sự thay đổi và công chúng tiếp nhận thông tin cũng khác trước đây rất nhiều.

Đối với phóng viên không chỉ khai thác thông tin, thẩm định thông tin, viết bài mà còn phải biết thuần thục kỹ năng làm báo đa phương tiện như quay phim, chụp ảnh, ghi âm thanh… để nâng cao hiệu quả công việc, thể hiện đa dạng, sinh động, hấp dẫn các sản phẩm, tác phẩm của mình trước yêu cầu ngày càng cao của công chúng.

Từ kinh nghiệm thực tiễn, có thể thấy rằng, một phóng viên đa phương tiện cần sự linh hoạt, tự học, không ngại thử thứ mới, đặc biệt là “thực chiến”. Để rèn luyện một nhà báo đa phương tiện, lý thuyết là không đủ, họ cần cải thiện năng lực bằng những đầu việc thực tế.

Nắm bắt thực tế đó, các Liên Chi hội Nhà báo, các cơ quan báo chí cũng ngày càng phải đổi mới cách rèn nghề, bắt nhịp, nâng cao năng lực của hội viên thông qua các chương trình tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng bài bản, chuyên nghiệp hơn.

Tại cơ quan báo chí đa phương tiện chủ lực quốc gia như VOV, hoạt động đào tạo rèn giũa nghiệp vụ luôn được coi trọng, nếu không các hội viên sẽ không thể đáp ứng được đòi hỏi thực tế trong hoạt động nghiệp vụ.

Ông Phạm Mạnh Hùng - Phó Tổng Giám đốc VOV, Chủ tịch Liên Chi hội Nhà báo VOV cho biết, hiện nay, nội dung của các đơn vị biên tập của VOV đã có mặt trên hầu hết các nền tảng số như VOVmedia, VOVlive, YouTube, Facebook, Spotify, TikTok… VOV cũng bước đầu xây dựng được những nền tảng nội bộ để giúp các đơn vị biên tập, các phóng viên, biên tập viên có thể chia sẻ khai thác nguồn lực nội dung chung của hệ thống, tạo ra những sản phẩm báo chí riêng phù hợp với từng loại hình, từng kênh…

Thực tiễn đó đòi hỏi kỹ năng tác nghiệp, đòi hỏi những nhà báo tích hợp không chỉ nội dung mà còn công nghệ. Cho nên việc đào tạo nhà báo số, từ “nghề báo truyền thống” đến “kỹ năng truyền thông tích hợp”, không chỉ đầu tư công nghệ mà còn xác định con người là trung tâm của chuyển đổi số.

Đài đã triển khai mô hình đào tạo “nhà báo kép” - những phóng viên, biên tập viên không chỉ giỏi nghiệp vụ mà còn thành thạo quay dựng video, sản xuất podcast, xử lý dữ liệu, livestream hiện trường và vận hành nền tảng số.

Chẳng hạn như phóng viên VOV Giao thông có thể tác nghiệp từ hiện trường tai nạn, vừa truyền tín hiệu về trung tâm, đồng thời livestream trên TikTok; Kênh đối ngoại VOV5 sản xuất các chương trình podcast bằng nhiều ngôn ngữ Anh, Nga, Pháp, Trung, Nhật, Tây Ban Nha... phát sóng trên nền tảng số, lan tỏa hình ảnh đất nước, con người Việt Nam tới thính giả toàn cầu.

Ngoài đào tạo nội bộ, Đài VOV còn hợp tác với nhiều tổ chức quốc tế như DW Akademie (Đức), ABU (Liên minh phát thanh - truyền hình châu Á - Thái Bình Dương), AIBD, CIRTEF… để cập nhật kỹ năng hiện đại và chuẩn hóa đào tạo theo mô hình Báo chí - Truyền thông toàn cầu.

Đào tạo Al thực chiến cho cán bộ, phóng viên, hội viên…

Đó cũng là một trong những cách làm hiệu quả từ Chi hội báo Lao Động trong thời gian qua. Trong bối cảnh, các hãng tin lớn trên thế giới đang chạy đua để ứng dụng một cách hiệu quả công nghệ trí tuệ nhân tạo vào các hoạt động nghiệp vụ hàng ngày nhằm tăng cường hiệu quả, tốc độ sản xuất, xuất bản tin tức và giảm thiểu chi phí vận hành.

Giờ đây, bài toán đặt ra không phải là sử dụng công cụ trí tuệ nhân tạo nào mà là sử dụng trí tuệ nhân tạo sao cho hiệu quả. Đặc biệt, với đặc thù nghề nghiệp của báo chí đòi hỏi chính xác thông tin, tốc độ xử lý thông tin cao, bản quyền, tính sáng tạo, tính riêng trong sáng tạo tác phẩm báo chí,… thì việc sử dụng AI như thế nào cho hiệu quả và đảm bảo các nguyên tắc của báo chí là vấn đề mà lãnh đạo Báo Lao Động quan tâm hàng đầu.

Trong năm 2025, lãnh đạo Báo đã đặt trọng tâm trong hoạt động đào tạo của báo và chi hội báo Lao Động là đào tạo AI thực chiến cho phóng viên và biên tập viên.

Trên thực tế, từ năm 2024, Chi hội nhà báo Báo Lao Động đã tổ chức nhiều buổi trao đổi nghiệp vụ giới thiệu về AI cho các phóng viên, biên tập viên của báo. Đến nay, 100% cán bộ phóng viên, biên tập viên của báo đều biết và sử dụng một công cụ AI ở mức độ cơ bản.

Bước sang năm 2025, công tác đào tạo được nâng lên một bước là hướng dẫn cho phóng viên, biên tập viên sử dụng AI một cách có hiệu quả, tương tác, ra lệnh cho AI theo đúng chuẩn để AI cho ra kết của chính xác nhất với yêu cầu của người dùng.

Các buổi trao đổi nghiệp vụ có sự tham gia của các giảng viên tại các trường đào tạo báo chí, truyền thông, chuyên gia công nghệ về AI, và các phóng viên, kỹ thuật viên có kinh nghiệm sử dụng AI ở trong báo và nhiều đơn vị khác trong cả nước. Các buổi trao đổi nghiệp vụ đều có sự tham gia của toàn bộ lãnh đạo, cán bộ, phóng viên, biên tập viên ở của báo.

Thông tin từ Ban Thư ký chi hội cho biết, từ đầu năm 2025 đến nay, Chi hội đã tổ chức nhiều chuyên đề nội dung lớn liên quan đến AI cho cán bộ phóng viên, biên tập viên của báo như: Giới thiệu về AI và dự báo về sự phát triển của AI trong giai đoạn hiện nay; Cách tạo câu lệnh để AI hỗ trợ đặt tít, tạo từ khoá chuẩn SEO cho bài viết.

Với các buổi trao đổi nghiệp vụ trên, hiểu biết và kỹ năng của cán bộ phóng viên về AI đã được nâng cao lên rất nhiều. Việc đưa các ví dụ thực tế vào công tác đào tạo cũng giúp phóng viên, biên tập viên, đặc biệt là những người có tuổi cao, hạn chế về khả năng tiếp cận công nghệ thông tin có thể dễ dàng vận dụng vào trong công việc thực tế. Sau các buổi trao đổi nghiệp vụ, hoạt động nghiệp vụ của phóng viên đã có nhiều thay đổi tích cực, chất lượng nội dung tin bài cũng được đẩy lên rất nhiều.

Phóng viên Nguyễn Cao Hải Danh – Trung tâm Media Báo Lao Động cho rằng, phóng viên, hội viên của Báo đều phải nâng cao kỹ năng và tham gia vào mọi công đoạn tác nghiệp, sử dụng công nghệ thành thạo, không chỉ phụ thuộc hoàn toàn vào các khoá đào tạo của cơ quan mà còn phải tự học. Hải Danh và các đồng nghiệp có thể tác nghiệp mọi loại hình và chủ động chụp ảnh, quay phim, làm cả clip rồi đưa lên mạng xã hội, thực hiện các thể loại e-magazine, infographic... và thậm chí còn có thể nghiên cứu để sử dụng Al như một trợ lý ảo cho mình.

Tất nhiên, ngoài việc khuyến khích sử dụng AI vào hoạt động nghiệp vụ của cán bộ phóng viên, biên tập viên, Ban Biên tập báo cũng đưa ra các quy định cụ thể để phóng viên, biên tập viên luôn phải lưu ý trong ứng dụng thực tiễn.

Theo đó, Ban Biên tập quy định, khuyến cáo: AI chỉ là công cụ hỗ trợ trong hoạt động sản xuất tin bài của phóng viên, biên tập viên, không được sử dụng AI để thực hiện toàn bộ tin bài của mình. Cho nên, phóng viên sau khi sử dụng AI phải kiểm tra lại để đảm bảo tính chính xác trong thông tin và phải chịu hoàn toàn trách nhiệm nếu có sai sót. Đồng thời, phóng viên chỉ được sử dụng AI như công cụ hỗ trợ đưa ra gợi ý trong cách viết, cách đặt tít, SEO để bài viết được hiệu quả hơn.

Phóng viên có thể sử dụng AI để làm biểu đồ, đồ hoạ, Infographic, và chuyển qua lại giữa các định dạng ngôn ngữ. Sau cùng, phóng viên sẽ phải kiểm tra kỹ kết quả mà AI tạo ra để có sự điều chỉnh cho hợp lý, tuyệt đối không được đặt toàn bộ niềm tin vào AI. Các sản phẩm có sự tham gia của AI đều phải được ghi chú trong chú thích trên CMS để Ban biên tập và Thư ký toà soạn nắm bắt và quản lý…

Có thể nói, việc tập huấn nghiệp vụ, trao đổi kỹ năng, “cầm tay chỉ việc” cho các hội viên, nhà báo đòi hỏi tính ứng dụng thực tế trong toà soạn. Đó chính là “chìa khoá” quan trọng trong công tác “rèn nghề” trong bối cảnh mới.