Tại Hội thảo khoa học cấp Bộ “Công tác đấu tranh, phản bác tin giả, tin sai sự thật trên mạng xã hội góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng”, các đại biểu khẳng định vai trò của báo chí, truyền thông trên không gian mạng trong việc xây dựng lá chắn thông tin vững chắc, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong thời đại số.
Ông Ngô Đông Hải, Uỷ viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, nhấn mạnh: bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là nhiệm vụ thường xuyên, cụ thể, gắn liền với từng hoạt động của cán bộ, đảng viên, trong đó báo chí và truyền thông giữ vai trò nòng cốt.
Ông chỉ rõ, hiện nay hai vấn đề nổi cộm cần tập trung là việc lợi dụng không gian mạng để thao túng dư luận và xu hướng xuyên tạc lịch sử, vốn ngày càng tinh vi hơn nhờ công nghệ mới. Theo ông, muốn phản bác hiệu quả, cần dựa vào tri thức, vào chân lý lịch sử, và “tăng sức đề kháng thông tin” cho thế hệ trẻ.
Ở góc độ lý luận, Thượng tướng, PGS.TS Nguyễn Văn Thành, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương, cảnh báo: tin giả đang trở thành “vũ khí mềm” được sử dụng có chủ đích nhằm làm xói mòn niềm tin xã hội.
Ông nêu rõ khó khăn hiện nay là việc quản trị không gian mạng xuyên biên giới, sự thiếu hụt các quy định pháp lý riêng về phòng, chống tin giả, và tâm lý lạm dụng mạng xã hội. Ông đề xuất: cần hình thành 'văn hóa an toàn thông tin', xử lý nghiêm hành vi tung tin sai sự thật, đồng thời đẩy mạnh truyền thông chính thống để lấp đầy khoảng trống thông tin.
Nhấn mạnh tin giả và thông tin sai lệch đang là rủi ro toàn cầu, ông Lê Quốc Minh, Uỷ viên Trung ương Đảng, Tổng biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam cho biết, vấn nạn này tác động đến mọi quốc gia, đặc biệt là khi mạng xã hội và video ngắn trở thành nguồn tin chủ yếu của công chúng.
"Tin giả thường lan truyền nhanh hơn sự thật, bởi nó được tạo ra để đánh vào cảm xúc và thỏa mãn nhu cầu tò mò của người dùng. Trong khi đó, thuật toán của các nền tảng mạng xã hội lại ưu tiên nội dung gây tranh cãi, càng khiến sự thật bị đẩy lùi", ông nói.
Theo ông Lê Quốc Minh, sự xuất hiện của AI tạo sinh (generative AI) khiến tin giả ngày càng khó nhận diện, bởi hình ảnh, video và âm thanh có thể bị làm giả một cách hoàn hảo. "Chúng ta đang bước vào kỷ nguyên mà niềm tin trở thành tài nguyên quý nhất. Báo chí muốn giữ vị thế phải trở thành người gác cổng thông tin đáng tin cậy nhất, đầu tư mạnh mẽ vào xác thực dữ kiện, ứng dụng công nghệ, và quan trọng hơn hết là lấy niềm tin công chúng làm trung tâm của mọi sản phẩm báo chí", ông nhấn mạnh.
Ông Lê Quốc Minh cũng khẳng định, Việt Nam đang có những bước đi đúng hướng trong cuộc chiến này, với sự phối hợp liên ngành giữa các cơ quan quản lý, lực lượng công an, các nền tảng công nghệ và báo chí. Quá trình chuyển đổi số tòa soạn, phát triển báo chí dữ liệu, xây dựng hệ thống xác thực nguồn tin đang tạo thế chủ động cho báo chí Việt Nam trước cuộc chiến thông tin toàn cầu.
"Báo chí không thể chạy đua tốc độ với mạng xã hội, nhưng hoàn toàn có thể chiến thắng bằng độ tin cậy, chiều sâu và tính nhân văn", ông Lê Quốc Minh khẳng định.
Ở khía cạnh kỹ thuật, Đại tá Hà Văn Bắc, Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm công nghệ cao, đề xuất thay đổi tư duy từ “xử lý hậu quả” sang “quản trị hệ thống thông tin”. Ông cho rằng, cần xây dựng cơ chế cảnh báo sớm, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong phát hiện và ngăn chặn tin giả, đồng thời tăng cường phối hợp giữa cơ quan chức năng với các doanh nghiệp công nghệ trong và ngoài nước.
Trong khi đó, Thượng tá, nhà báo Dương Văn Toàn, Trưởng ban Chuyên đề – Truyền hình CAND, đưa ra sáng kiến phát huy vai trò của người có ảnh hưởng trên không gian mạng. Theo ông, nếu được định hướng, bồi dưỡng kỹ năng truyền thông, họ có thể trở thành “liên minh niềm tin số” – lực lượng lan tỏa thông tin tích cực, phản bác tin giả hiệu quả, và tạo dựng môi trường mạng lành mạnh.