Sáng 15-11, tại Nhà Quốc hội, Hội đồng Bầu cử quốc gia tổ chức hội nghị toàn quốc quán triệt Chỉ thị của Bộ Chính trị, triển khai công tác bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031. Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến đến các điểm cầu cấp tỉnh, cấp xã của 34 tỉnh, thành phố trong cả nước.

Tham dự và chỉ đạo hội nghị có Tổng Bí thư Tô Lâm; Chủ tịch nước Lương Cường; Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú.

Cuộc bầu cử có nhiều điểm mới quan trọng

Phát biểu khai mạc hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Chủ tịch Hội đồng Bầu cử quốc gia khẳng định, cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031 là sự kiện chính trị trọng đại của đất nước, diễn ra vào thời điểm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta đang ra sức thi đua lập thành tích chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV; cuộc cách mạng tinh gọn về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, sắp xếp lại địa giới hành chính... mở ra không gian phát triển mới, động lực mới, là điều kiện nền tảng để giữ vững ổn định và phát triển, để quản trị quốc gia hiện đại, thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững, đảm bảo tốt hơn đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.

Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, các cấp ủy Đảng, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể xác định đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2026. Đến nay, các cơ quan theo chức năng, nhiệm vụ và các địa phương đã ban hành các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn và tổ chức triển khai công tác bầu cử theo đúng quy định và tiến độ đề ra.

Chủ tịch Hội đồng Bầu cử quốc gia nêu rõ, so với các nhiệm kỳ trước, cuộc bầu cử lần này có nhiều điểm mới quan trọng như: rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026, ấn định ngày bầu cử vào ngày 15-3-2026, sớm hơn khoảng 2 tháng so với các cuộc bầu cử trước.

Thời gian trong các bước của quy trình bầu cử cũng được rút ngắn: thời gian từ khi kết thúc nộp hồ sơ ứng cử đến ngày bầu cử giảm từ 70 ngày còn 42 ngày; các mốc thời gian hiệp thương, công bố danh sách người ứng cử, giải quyết khiếu nại, tố cáo cũng được điều chỉnh tương ứng, bảo đảm tính đồng bộ và phù hợp thực tiễn. Thẩm quyền xác định khu vực bỏ phiếu và tổ chức phụ trách bầu cử được điều chỉnh theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; phương thức vận động bầu cử được đa dạng hóa.

Bên cạnh hình thức tiếp xúc cử tri trực tiếp, cho phép tổ chức trực tuyến hoặc kết hợp trực tiếp với trực tuyến trong điều kiện bảo đảm kỹ thuật, an toàn thông tin và an ninh mạng. Đặc biệt, có cơ chế cho phép Hội đồng Bầu cử quốc gia chủ động điều chỉnh thời gian và hướng dẫn các tổ chức phụ trách bầu cử khi phát sinh tình huống thực tế, đảm bảo tiến độ và hiệu quả tổ chức bầu cử…

“Mỗi kỳ bầu cử đều có những bối cảnh mới, những thuận lợi, khó khăn riêng, có thể phát sinh những tình huống mới, nhưng với quyết tâm chính trị cao cùng sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các cấp ủy Đảng đối với công tác chuẩn bị bầu cử là yếu tố quan trọng hàng đầu bảo đảm thắng lợi của cuộc bầu cử”, đồng chí Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh.

Song song với đó là sự quyết liệt, sâu sát, chủ động, sáng tạo, linh hoạt, sát với tình hình thực tiễn, điều kiện địa lý của từng địa phương; sự phân công, phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa các cơ quan, tổ chức hữu quan trong toàn bộ công tác bầu cử, tạo sự minh bạch, rõ ràng, thống nhất, thông suốt từ Trung ương đến cơ sở; đặc biệt lưu ý, thực hiện đúng yêu cầu tại Chỉ thị số 46 của Bộ Chính trị là: cả hệ thống chính trị phải đoàn kết thống nhất, tăng cường phối hợp, tập trung dốc sức chuẩn bị các điều kiện cần thiết để tổ chức thắng lợi cuộc bầu cử, đảm bảo cuộc bầu cử được tiến hành dân chủ, bình đẳng, đúng pháp luật, an toàn và tiết kiệm.

Cán bộ có người thân vi phạm pháp luật không được ứng cử

Tại hội nghị, đồng chí Hoàng Đăng Quang, Phó Trưởng Ban Tổ chức Trung ương nêu rõ, người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp phải là cán bộ, công chức, viên chức, người lao động tiêu biểu; có uy tín, năng lực; có tư tưởng, bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với lợi ích của Đảng, Nhà nước và của nhân dân; kiên quyết đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, Hiến pháp và pháp luật của Nhà nước.

Người ứng cử cũng phải có phẩm chất đạo đức, lối sống gương mẫu, trong sáng; có ý thức tổ chức kỷ luật và tinh thần trách nhiệm cao trong công việc, giữ gìn đoàn kết nội bộ; cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư.

Đáng chú ý, hướng dẫn nêu rõ, người ứng cử phải kê khai tài sản, thu nhập trung thực, minh bạch, không cơ hội, tham vọng quyền lực, cục bộ, bè phái, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, “lợi ích nhóm”; không để vợ, chồng, con, người thân lợi dụng chức vụ, quyền hạn để trục lợi.

Người ứng cử cũng phải có năng lực cụ thể hóa và tổ chức thực hiện hiệu quả chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; có tư duy đổi mới, tầm nhìn, phương pháp làm việc khoa học; có khả năng tư duy, phân tích, tổng hợp, đề xuất xây dựng chính sách pháp luật khả thi, hiệu quả...

Trong đó, người ứng cử làm đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ở Trung ương phải là người đã kinh qua và hoàn thành tốt nhiệm vụ ở chức vụ từ vụ trưởng và tương đương, chức vụ giám đốc sở, ngành và tương đương trở lên và đã được quy hoạch đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách. Nếu chưa được quy hoạch vào đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách thì phải được quy hoạch giữ chức vụ từ thứ trưởng và tương đương trở lên.

Nếu thuộc đơn vị vũ trang nhân dân, người ứng cử làm đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ở Trung ương phải kinh qua và hoàn thành tốt nhiệm vụ của chức danh cục trưởng và tương đương, chỉ huy trưởng bộ chỉ huy quân sự tỉnh, giám đốc công an tỉnh và tương đương trở lên hoặc có quân hàm đại tá trở lên.

Ban Tổ chức Trung ương cũng hướng dẫn rõ về số lượng cấp phó các cơ quan của Quốc hội; trưởng đoàn, phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội khóa XVI và nhân sự lãnh đạo chủ chốt HĐND, UBND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031.

Theo đó, các lãnh đạo chủ chốt tỉnh, thành phố được cấp ủy đề xuất và được Bộ Chính trị, Ban Bí thư đồng ý giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội, nếu trúng cử thì đảm nhiệm chức danh trưởng đoàn đại biểu Quốc hội của tỉnh, thành phố theo nguyên tắc mỗi nhân sự nhìn chung không giữ quá 2 chức danh lãnh đạo (bí thư, phó bí thư, Chủ tịch HĐND, Chủ tịch UBND, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội, Chủ tịch Ủy ban MTTQ). Trường hợp khác do cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Các ủy viên Trung ương Đảng được phân công làm trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, thành phố thì không giữ quá 3 chức danh lãnh đạo. Các nhân sự đảm nhiệm chức danh phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, thành phố phải là cấp ủy viên cấp tỉnh, đã giữ chức vụ giám đốc sở hoặc tương đương trở lên, có quy hoạch một trong các chức danh sau: ủy viên ban thường vụ tỉnh ủy, thành ủy, phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội, phó chủ tịch HĐND, phó chủ tịch UBND tỉnh, thành phố hoặc tương đương trở lên.

Hướng dẫn cũng nêu rõ, không giới thiệu, đưa vào danh sách ứng cử người có biểu hiện cơ hội chính trị, tham vọng quyền lực; có tư tưởng cục bộ, bảo thủ, trì trệ; đang bị điều tra, thanh tra, kiểm toán, kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm; người đứng đầu các cơ quan, tổ chức, đơn vị để xảy ra vụ án, vụ việc tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, mất đoàn kết. Cán bộ có vi phạm khuyết điểm hoặc bị thi hành kỷ luật trong nhiệm kỳ 2021-2026; cán bộ có người thân vi phạm pháp luật… cũng sẽ không được giới thiệu, đưa vào danh sách ứng cử.

Về độ tuổi, hướng dẫn của Ban Tổ chức Trung ương nêu rõ, thời điểm tính độ tuổi tham gia đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách khóa XVI, đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách nhiệm kỳ 2026 - 2031 là tháng 3-2026.

Người lần đầu ứng cử phải đủ tuổi tham gia 2 khóa Quốc hội hoặc HĐND trở lên, ít nhất trọn một khóa; nam: sinh từ tháng 3-1969, nữ: sinh từ tháng 9-1972 trở lại đây; trường hợp đại biểu nữ giữ chức vụ được nghỉ hưu ở tuổi cao hơn theo Nghị định số 83/2022 của Chính phủ thì sinh từ tháng 3-1971 trở lại đây.

Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ở Trung ương và địa phương tái cử; đại biểu HĐND chuyên trách tái cử (trừ các ủy viên Trung ương Đảng) phải còn thời gian công tác ít nhất từ 36 tháng trở lên (nam: sinh từ tháng 3-1967; nữ: sinh từ tháng 5-1971 trở lại đây).

Những trường hợp không còn đủ tuổi tái cử nhưng chưa đến tuổi nghỉ hưu, cơ quan có thẩm quyền quản lý cán bộ chủ động làm tốt công tác tư tưởng, động viên nghỉ công tác, nghỉ hưu trước tuổi, hưởng chế độ, chính sách theo quy định; xem xét, bố trí công tác phù hợp hoặc giữ nguyên một số chế độ, chờ đủ tuổi nghỉ hưu. Trường hợp là người có trình độ chuyên môn cao, nhiều kinh nghiệm thực tiễn, năng lực nổi trội và có nhiều sản phẩm trong xây dựng thể chế, pháp luật thì có thể báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, áp dụng chế độ, chính sách chuyên gia cao cấp.

Tại điểm cầu TPHCM có các đồng chí: Võ Văn Minh, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TPHCM; Nguyễn Mạnh Cường, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch UBND TPHCM; lãnh đạo các sở, ban, ngành thành phố cùng dự.

Lãnh đạo TPHCM dự hội nghị tại điểm cầu TPHCM. Thực hiện: VĂN MINH